Năm 2020 đang bước đến những ngày tháng cuối cùng và nếu coi đây là một cuộc hành trình thì chắc hẳn đây là chuyến đi đáng nhớ nhất của tất cả chúng ta. Cùng chúng mình tua ngược bánh xe thời gian để xem đã có những sự kiện nghệ thuật nổi bật nào đã diễn ra tại Việt Nam cũng như trên thế giới trong năm 2020 này nhé!

Một chặng đường đầy gian nan và nhiều thử thách, cảm tưởng thời gian trong năm nay dài hơn quá nhiều so với mốc 12 tháng, Covid đã tác động lên mọi mặt của cuộc sống và thế giới nghệ thuật không phải ngoại lệ. Chúng ta sẽ phân tích điều này sâu hơn ở phần sau, còn bây giờ hãy cùng mình khám phá xem trong năm qua những sự kiện nổi bật nào đã diễn ra tại Việt Nam nhé.

Việt Nam

Thị trường nghệ thuật Việt Nam năm nay cũng tuân theo dòng chảy quốc tế và chỉ thực sự bắt đầu vào khoảng 1/2 cuối năm, trước đó mọi hoạt động dường như đóng băng. Sự kiện lớn nhất được diễn ra ngay khi tình hình bệnh dịch có dấu hiệu kiểm soát là:

Tuần lễ nghệ thuật Nổ Cái Bùm

Diễn ra từ 4/7 đến hết 9/7 tại cố đô Huế

Đúng như tên gọi “Nổ Cái Bùm”, là “cú nổ” mang đến những dấu hiệu tích cực cho nghệ thuật Việt Nam sau đại dịch Covid-19, tuần lễ nghệ thuật đương đại quy tụ 56 nghệ sĩ từ bắc tới nam, không chỉ trưng bày các tác phẩm nghệ thuật mà còn là các màn trình diễn, chiếu phim, múa đương đại và các buổi trò chuyện nghệ thuật.

Các sự kiện trong tuần lễ được tổ chức tại 6 không gian khác nhau trong thành phố bao gồm: Bảo tàng Mỹ thuật Huế, Mơ Đơ, NEST Studio, Then Cafe, Năm Mùa và đại học nghệ thuật Huế.

Khác với mô hình “đại triển lãm” đã từng xuất hiện, khi kinh phí chuẩn bị là vô cùng tốn kém cùng với đó là các tác phẩm được giám tuyển kỹ lưỡng về nội dung, các nghệ sĩ được mời tham gia chứ không phải tự nộp đơn.

Nhưng ở “Nổ Cái Bùm” với xuất phát điểm là triển lãm của một nhóm nhỏ những được bạn bè trong nghề hưởng ứng tích cực nên dần dần “phình to ra”. Các nghệ sĩ tự kêu gọi nhau, tự nộp đơn và tự quyết định nhóm để trưng bày, cũng vì vậy hầu hết các phẩm đều là có sẵn trong xưởng của nghệ sĩ và họ được làm chủ nội dung và cách trình bày. Đây cũng là cơ hội để cho các nghệ sĩ khác thế hệ nhau cùng trao đổi, giao lưu và chia sẻ kiến thức về nghề.

Điêu Khắc Hà Nội Sài Gòn 2020

Diễn ra từ 18/9 đến 18/10 tại Hà Nội

Đây là triển lãm lần thứ 6 và cũng đánh dấu chặng đường 10 năm hoạt động của nhóm nghệ sĩ điêu khắc Hà Nội – Sài Gòn. Với số lượng tác giả – tác phẩm đông đảo nhất từ trước đến nay với 32 nhà điêu khắc nổi tiếng cùng 63 tác phẩm trưng bày, triển lãm đã làm các khán giả đã mắt.

Mang dáng dấp và hơi thở của nghệ thuật điêu khắc Việt Nam đương đại, đa dạng trong chất liệu như kim loại, gỗ, đá, gốm, composite, sợi thủy tinh… cho đến phong cách thể hiện.

Các tác phẩm chứa đựng những suy tư và chiêm nghiệm của nghệ sĩ về đời sống: từ những vấn đề phổ quát như tự do, thời gian, chuyển động, thiên nhiên… cho tới những câu chuyện cụ thể của người đương thời, ký ức tuổi thơ, sự cô đơn, những khao khát…, qua đó phản ánh phần nào những diễn biến đa dạng, nhiều chiều của điêu khắc Việt Nam đương đại

Tiếp sau đó là 2 sự kiện lớn trong tháng 11 gồm

Liên hoan Sáng tạo & Thiết kế Việt Nam 2020

Diễn ra từ 6/11 đến 22/11, trải dài ở 3 thành phố lớn Hà Nội, Hồ Chí Minh, Huế.

Được khởi xướng bởi đại học RMIT vào năm 2019, sự kiện năm nay là bước đột phá lớn khi mở rộng quy mô không chỉ riêng Hà Nội mà khám phá thêm những sáng tạo tại Hồ Chí Minh và Huế.

Sự kiện năm nay bao gồm hàng loạt các triển lãm của nhiều họa sĩ đến từ Việt Nam và quốc tế, song song với đó là các buổi tọa đàm, hội thảo về nghệ thuật và các cuộc thi nổi bật như “Việt Nam 2030: Tầm nhìn về tương lai” nơi những người trẻ đưa ra những suy nghĩ về câu hỏi “Làm thế nào để con người và trái đất có thể phát triển bền vững ở Việt Nam, và vai trò sáng tạo trong tiến trình này là gì?”.

Trải qua 7 cuộc triển lãm, 13 trải nghiệm, 17 buổi hội thảo và hơn 2500 người tham dự, Liên hoan Sáng tạo & Thiết kế Việt Nam 2020 đã để lại rất nhiều ấn tượng tốt đẹp dành cho khán giả.

Tiếp ngay sau đó là…

Vietnam Design Week 2020

Diễn ra từ 15/11 đến 22/11

Với chủ đề Tái sinh, Vietnam Design Week năm nay là chương trình tôn vinh các sản phẩm và nhà thiết kế Việt Nam xuất sắc thuộc các lĩnh vực: Ăn, Ở, Mặc, Quà tặng, Nghệ thuật công cộng.

Chương trình gồm chuỗi các hoạt động như triển lãm, hội thảo, Workshop, trình diễn góp phần thúc đẩy phát triển chung ngành thiết kế trong nước.

Ở sự kiện chính là cuộc thi thiết kế “Tái sinh”, ban tổ chức mong muốn thay đổi tư duy sử dụng vật liệu ở mức độ tiết kiệm, bền vững và tối ưu. Tối ngày 22/11, các giải thưởng đã được công bố trong đó:

Giải nhất thuộc về tác phẩm “Góc tĩnh – Tại” của nhóm Phường Son Collective (Trần Thảo Miên, Nguyễn Linh Chi, Trịnh Linh)

CABCON 2020

Diễn ra từ 28/11 đến 15/11 tại Hội An

CABCON 2020 quy tụ hơn 20 nghệ sĩ đến từ nhiều lĩnh vực nghệ thuật khác nhau như: điện ảnh, phim thể nghiệm, video art, âm nhạc, thơ, nhiếp ảnh, thị giác, trình diễn, múa, sắp đặt, mỹ thuật, origami…

Họ mang đến hơn 50 tác phẩm với góc nhìn đa dạng về xã hội, cá nhân, những mối quan hệ trong xã hội giữa người với người và con người với tự nhiên, từ đó truyền cảm hứng cho nhau trong các lĩnh vực nghệ thuật.

Phần lớn các tác phẩm trình diễn được số hóa và phát trực tiếp trên nền tảng Streaming United We Stream, kênh quảng bá các tác phẩm nghệ thuật trình diễn online với thị phần chính ở châu Âu và Mỹ.

Thế Giới

Covid-19

Khủng hoảng – bàng hoàng có lẽ là những từ ngữ ngắn gọn để nói về những gì Covid-19 đã gây ra trong năm nay. Không một ai có thể nghĩ ra rằng viễn cảnh tăm tối ấy sẽ xảy đến, Covid tác động sâu rộng đến từng ngành nghề, từng lĩnh vực và nghệ thuật không nằm ngoài cuộc khủng hoảng đó.

Có lẽ đây là lần đầu tiên trên thế giới mà số lượng bảo tàng, phòng triển lãm đóng cửa trên diện rộng và ở một khoảng thời gian dài đến vậy (cụ thể hơn 85,000 bảo tàng đóng cửa), các sự kiện, triển lãm lớn phải dời lịch hoặc tạm hoãn chưa ngày trở lại. Đi cùng với đó là việc cắt giảm nhân viên do các bảo tàng không có nguồn thu để duy trì trả lương cho các nhân viên của mình.

Tình trạng mất cắp tranh trong thời gian đại dịch đã diễn ra, vụ trộm lớn nhất được biết đến là:

Bức tranh của Van Gogh bị đánh cắp

Ngày 20 tháng 3, một bức tranh của Vincent van Gogh vẽ vào năm 1884 đã bị đánh cắp khỏi Bảo tàng Singer Laren ở Hà Lan trong khi thực hiện lệnh tạm thời đóng cửa do đại dịch. Bức tranh có tựa đề The Parsonage Garden at Nuenen in Spring, được Singer Laren mượn từ Bảo tàng Groninger. Bức tranh được vẽ vào thời điểm Van Gogh đang sống với cha mẹ ở Nuenen, miêu tả lại khu vườn nhà mục sư, được bao quanh bởi bức tường đá cao và có một ao vịt với một bến thuyền, ước tính giá trị của bức tranh lên đến hơn 6 triệu đô.

Covid-19 đã giáng một đòn nặng nề tới thế giới nghệ thuật. Mặc dù vậy, trong khoảng thời gian u tối ấy vẫn có những tia sáng dành cho cộng đồng nghệ thuật, có thể kể đến như:

Những Platform triển lãm mới ra đời

Ở thời đại công nghệ phát triển, các lĩnh vực cũng bắt kịp xu thế 4.0 để hướng tới những trải nghiệm mới lạ hơn. Trong tình cảnh mọi người bị ghìm chân ở trong nhà thì đây cũng là lúc công nghệ phát huy mạnh mẽ nhất.

Triển lãm nghệ thuật thực tế ảo đầu tiên ra đời mang tên gọi Untitled, Art Online diễn ra vào đầu tháng 8 năm nay trên nền tảng nghệ thuật trực tuyến đương đại Artland.

Ở đây mọi người có thể mua tác phẩm ở thời gian thực, trò chuyện, nhắn tin trực tiếp với người bán. Nhờ vậy nó được mệnh danh là “hội chợ nghệ thuật của tương lai”

Các cuộc đấu giá trực tuyến

Vì Covid-19 nên các nhà đấu giá lớn trên thế giới không thể thực hiện các cuộc đấu giá trực tiếp như thường lệ khiến tình trạng tài chính rơi tự do. Hai nhà đấu giá lớn nhất thế giới Christie’s và Sotheby’s buộc phải nhanh chóng tái thiết lại các phiên đấu giá truyền thống của mình. Kết quả là các cuộc đấu giá trực tuyến ra đời với nhiều điểm cầu từ các thành phố lớn trên thế giới, hàng chục nghìn người theo dõi từ xa.

Sotheby’s mở đầu cho thử nghiệm mới lạ này vào ngày 29/6, thời gian trực tuyến kéo dài 5 tiếng và đã thu về cho Sotheby’s 363,2 triệu đô la từ tổng phiên. Buổi đấu giá được truyền trực tuyến trên nền tảng truyền thông Cheddar, một công ty khác thuộc sở hữu của Patrick Drahi, chủ sở hữu Sotheby’s.

Christie’s theo sau vào tháng 7 với cuộc đấu giá theo phong cách tiếp sức “ONE”, diễn ra ở Hồng Kông, London, Paris và New York và thu về cho nhà đấu giá này tổng cộng 420 triệu đô la.

Mặc dù không khí đấu giá không thể sôi động như cách truyền thống nhưng đây cũng là một cách hữu hiệu, mở ra nhiều tiềm năng để các nhà đấu giá phát triển thêm trong tương lai.

Khám phá lớn nhất của năm 2020

Vào tháng 11 vừa qua, Mostafa Waziry, tổng thư ký của Hội đồng cổ vật Ai Cập công bố các nhà khoa học đã phát hiện hơn 100 cỗ quan tài được tìm thấy trong một nghĩa địa ở Saqqara, ngay phía nam Cairo. Điều đáng nói, những quan tài này có niên đại từ thời kỳ Ptolemaic (664–30 TCN), và vẫn còn đóng kín nguyên vẹn, cùng với đó là những bức tượng, mặt nạ Funerary, các bình Canopic. Khám phá này sẽ mở ra thêm những góc nhìn mới cho công cuộc nghiên cứu lịch sử văn hóa Ai Cập cổ đại vốn luôn là những điều bí ẩn.

Black Lives Matter

Black Lives Matter có lẽ là cụm từ nổi bật tiếp theo của năm, theo bảng xếp hạng hàng năm “Power 100” của tạp chí ArtReview, Anh, Black Lives Matter là sự kiện có ảnh hưởng nhất với nghệ thuật năm 2020.

“Chính những vấn đề lâu dài liên quan đến phân biệt chủng tộc và bình đẳng giới đã tác động mạnh đến ý thức cộng đồng. Trong thế giới nghệ thuật, sức mạnh của phong trào Black Lives Matter (BLM) đã thúc đẩy và thay đổi nhanh ở mọi cấp độ: Các nhà vận động tìm cách khắc phục những bất công có trong lịch sử với những gì các nghệ sĩ đương đại da đen đã tạo nên, các giải thưởng, phòng trưng bày gấp rút bổ sung các tác phẩm có chủ đề BLM,…Một phong trào đã trở thành biểu tượng toàn cầu, tác động và thay đổi sâu rộng đến nền văn hóa đương đại.

Lời Kết

Một năm đầy những khó khăn và thử thách sắp qua đi, dù để lại rất nhiều điều nuối tiếc song ở đó vẫn có những tia sáng tích cực dành cho mọi người. Nghệ thuật là một liều thuốc tinh thần hữu hiệu giúp chúng ta vượt qua những điều gian khó nhất, năm 2021 đến sẽ đem đến những điều viên mãn đến với mọi người.